Kanaviçe / Çarpı İşi Nedir?
Ne kibar zarif bir iştir kanaviçe. İnsan bakmaktan bile zevk alıyor. Kullanmalık değil seyirlik adeta. Öncelerden her genç kız kendi çeyizine illaki kanaviçe işlerdi. El emeği göz nuru, minik minik adımlarla koskoca yatak örtüleri, çarşaf etekleri, yastıklar, seccadeler, tablolar, masa örtüleri, salon ve mutfak takımları işlenirdi. Artık yine işleniyor, ve yine seviliyor.
Kanaviçe / Çarpı İşi Nedir?
Çarpı işi de denilen kanaviçe, renkli iplerle çapraz işlemeler yaparak bir deseni ortaya çıkarmaya denir. Genellikle kare delikli dokunmuş kumaşlara işlenir. Dokumanın en ve boy ipliklerinin aynı eşitlikte olması işlemenin netliği ve güzelliği açısından önemlidir.
Çarpı İşi görüntüdeki gibi yapılır;
Gerekli Malzemeler;
Kanaviçe işlenen kumaşlar genellikle dokuma sıklığıyla anılır. Aşağıda alıntıladığım fotoğrafa göz atabilirsiniz. Count arttıkça dokuma sıklığı artıyor.
Kanaviçe Yapılabilecek Zeminler
Kanaviçe yapılabilecek kumaşlar yapısal olarak iki çeşittir; Dokuma İpliği sayılarak işlenebilecek kumaşlar; Etamin, keten, evenweave gibi ve ipliği sayılamayan kumaşlar.
1. Etamin ( Aida ) Kumaş
Yeni başlayanlar için en ideal kumaş türüdür. Kasnak gerektirmez, delikleri ve kareleri büyüktür bu nedenle işlemesi rahattır. Bu kumaşa dokuma özelliğinden dolayı sadece tam çarpı veya yarım çarpı işlenebilir. Genellikle seccade yapımında kullanılır, tabi illa seccade yaparken kullanılır başka şeyde kullanılmaz diye bir kural yok. İstediğiniz uygun gördüğünüz alanda kullanabilirsiniz. Seccade için 6 count olanı tercih ediliyor.
Aida Kumaşlar 60C’lik suda yıkanabilir. Eğer ütü yapmak gerekirse, sererek kurutma yapılır.
2. Keten ( Linen ) Kumaş
Ketenden üretilmiş kumaşlardır. Bursa keteni, Rize keteni, Panama keteni, Goblen keteni, Vual keteni, Havana keteni gibi çeşitleri kanaviçe işlemede kullanılır. Kasnak ile işlenmelidir. Etamine göre sık ve küçük delikli bir yapıya sahiptir ve kare kare dokunmamıştır. Bu nedenle işlemesi zordur. İki iplik sayılarak, iki iplik üzerinden işlenir, minik minik ilerlediği için işin tamamlanması daha uzun sürer. Ama çok zariftir, kumaşı da çok kibar ve doğal görünümlüdür. Bu kumaş ile genellikle masa örtüleri, runner, peçeteler, tablolar, kolyeler, lavanta keseleri gibi ürünler yapılır.
Linen(Keten) Kumaşlar 40C’lik suda yıkanabilir. Eğer ütü yapmak gerekirse, sererek kurutma yapılır.
3. Evenweave Kumaş
Linen kumaşa benzer. %100 pamuklu ve %51 pamuklu – %49 rayon olmak üzere iki çeşittir. İplikleri eşit olarak dağılmış haldedir. Bu nedenle iplikleri sayması kolaydır. Kasnak ile işlenmelidir. Küçük küçük işlenmesi nedeniyle işlemesi zordur. 32 ct olanı kolye yapımında tercih edilebilir.
Evenweave Kumaşlar 60C’lik suda yıkanabilir. Eğer ütü yapmak gerekirse sererek kurutma yapılır.
4. Etamin ve Keten Bantları
Kanaviçelik kumaşların farklı genişliklerde hazır olarak satılan çeşidine denir. Metre işi olarak satılırlar. Pike ağzı, yastık kılıfı, havlular için bu kumaşlara işlemek tercih ediliyor. Kumaşlar işlendikten sonra asıl parçaların üzerine telalanıp dikiliyor. Hem işlemenin arkası kapatılmış oluyor hem de uygulanması daha rahat.
5. Patiska, Akfil gibi Kareleri Belirgin Olmayan Her Türlü Kumaş
Bu kumaşlarda belirgin kare delikler yoktur. Kareleri oluşturmak için sökülebilir kanaviçe telası bezi/tülü denilen bir kumaştan yararlanılır. Kanaviçe telası işlenecek kısmın üstüne teyerlenir. İşleme bittikten sonra telanın ipleri teker teker cımbızla veya elle çekilir. Kasnak ile işlenmelidir.
Eskiden Patiska, akfil gibi kumaşlar üstüne kanaviçe işlenerek yastık kılıfı, yatak eteği gibi ürünler yaparlardı. Hala daha yapanlar vardır elbet.
Esnek kumaşlarınız için işleme yapılacak kısmın arkasına, esnemeyen kumaş iliştirip kumaş üstüne denk gelecek şekilde işlenmelidir. Sökülebilir kanaviçe telası sayesinde her türlü kıyafetinizin üzerine kasnakla işleme yapabilir, kıyafetlerinizi renklendirebilirsiniz.
6. İşlemelik Havlu
İşlemelik özel havlular satılıyor. Kareleri belirgin.
7. İşlemelik Seccade
Seccade için hazır olarak satılıyor. Sadece işlenecek kısımlar etamin.
8. İşlemelik Masa Örtüsü
İşlenecek kısımlar kareli şekilde delikleri belirlenmiş kumaşlardır. Zarif görüntü oluştururlar.
9. İşlemelik Banyo Paspas Takımı
Kanaviçe işlemek için hazır olarak satılan havludan banyo takımını alıp istediğiniz deseni işleyerek banyolarınıza kanaviçenin zerafetini getirebilirsiniz.
10. Kanaviçe işlemelik mutfak elbezi, kurulama bezi
Değişik ürünler gördükçe eklemeye çalışıyorum. Bu elbezileri de tam çeyizlik. Elbezi için kanaviçeli kullanılmaya belki kıyılmaz ama kurulama bezi için çok uygunlar.
Kanaviçe İşlerken Kullanılabilecek İpler, İğneler ve Kasnaklar
Muline iplikler tercih edilebilir. Muline iplik 6 kattır ve kumaşın sıklığına (count’una) göre istediğiniz kadar kat kullanmanıza olanak verir. İşleme yaparken ipin uzunluğunu kısa tutmak tavsiye edilir. Böylelikle ip kumaştan daha az geçirilmiş olur, tülerme yapmaz ve işlendiğinde daha güzel durur.
Muline İplikleri uyguna nerden temin edebilirsiniz bilgisi için tıklayınız.
Nakış İplikleri ise bir diğer tercihiniz. Seccade yapımında genellikle 8 numara nakış ipliği kullanılır. 12 numara ise daha ince bir ip, daha sık kumaşlarda tercih edilir.
Bir de Suni ipek ipler var şu sıralar gündemde, muline ipliklerin aksine katları hazır olarak satılıyor. 3-4-6-9 gibi farklı katlarda hazır şekilde satın alabiliyorsunuz, gramajına göre fiyatları uyguna geliyor.
Muline İp | Nakış İpi |
Suni İpek |
Kanaviçe işlerken küt (ucu sivri olmayan, yuvarlak uçlu) iğneler kullanılmalıdır. Yuvarlak uçlu iğneler hem işlerken elimize batmaz, hem de kumaşı yanlışlıkla delip bozmamıza neden olmazlar. Ayrıca iğne seçerken kumaşın deliklerine uygun boyutlarda iğne seçilmesi gerekli. Örneğin, sık delikli kumaşlar için ince iğneler tercih edilmeliyken, countu küçük kumaşlar için kalın iğneler tercih edilmelidir.
Kasnaklar ise çeşitli renklerde veya boyutlarda bulunabiliyor. hepsinin amacı aynı; kumaşı gergin tutup işlemenin düzgün olmasını sağlamak. Kasnaklar çerçeve olarak da kullanılabiliyorlar, hatta tığla örüp değişik tasarımlar da yapılıyor. Kimin aklına geldiyse tığ ile işlemek, harika fikir 🙂
Yazının devamı niteliğinde Kanaviçe işlerken Dikkat edilmesi gerekenler ile ilgili yazıma erişmek için tıklayınız.
8 Comments